နယူးယောက်မြို့၌ ကျင်းပနေသည့် (၇၈) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ၊ တတိယကော်မတီ၌ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ မြန်မာ နိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သောစုံစမ်း စစ်ဆေးရေးယန္တရား (IIMM) နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေဆိုင်ရာ အထူးအစီရင်ခံ စာ တင်သွင်းသူတို့၏ အစီရင်ခံစာများအပေါ် ပူးတွဲရှင်းလင်းဆွေးနွေးမှုများကို ၂၃-၁ဝ-၂ဝ၂၃ ရက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် “မြန်မာနိုင်ငံရှိ “ရိုဟင်ဂျာ” မွတ်ဆလင်များနှင့် အခြားလူနည်း စုများ၏ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ” ဟု ခေါင်း စဉ်တပ်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုကို သက် ဆိုင်ရာ မြန်မာ နိုင်ငံ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ ၁၅-၁၁-၂၀၂၃ ရက်တွင် အတည် ပြုချမှတ်ခဲ့သည်။
ကုလသမဂ္ဂနိုင်ငံရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည် ဆောက်မှုဆိုင်ရာရုံးမှ Assistant Secretary-General Mr. Khaled Khiari သည် ၎င်းအားလုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးအပ်ထားခြင်း မရှိဘဲ အဆိုပါ ပူးတွဲ ဆွေးနွေးမှုတွင် ပါဝင်တင်ပြခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေး အခြေ အနေဆိုင်ရာ အထူး အစီရင်ခံစာတင်သွင်းသူ Thomas Andrews ကလည်း ၂၃-၁၀-၂၀၂၃ ရက်တွင်ပင် ၎င်း၏ ကျင့်ဝတ် နှင့်မညီရုံမျှသာမက ပညာရှင်မဆန်သော အစီရင်ခံစာကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများထံ တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့သည်။ IIMM ယန္တရားက စုဆောင်းခဲ့သည်ဟုဆိုသော သတင်းအချက် အလက် ၂၃ သန်း၏ တိကျမှန်ကန်မှုကို စိစစ်နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ ၎င်းတို့ဘာသာလိုရာဆွဲ၍ ကောက် ချက်ချလျက်ရှိသည်။ “NUG” ဆိုသည့် အကြမ်း ဖက်အဖွဲ့ကို ကိုယ်စားပြုလျက်ရှိသော ကျော်မိုးထွန်းက မြန်မာနိုင်ငံအမည်ခံ၍ ကုလသမဂ္ဂ အစည်းအဝေးများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ချက်များကို ကန့်ကွက်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ကုလ သမဂ္ဂ ဘက်သို့ စာပေးပို့အကြောင်းကြားပြီးဖြစ် သည်။
အီးယူနှင့် အိုအိုင်စီတို့က ၁၅-၁၁-၂၀၂၃ ရက်တွင် တင်သွင်းသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတွင် ယခင်အဆိုများနည်းတူ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် မီဒီယာတစ်ချို့၏ အခြေအမြစ် မရှိသော စွပ်စွဲချက်များပါဝင်သည်။ ယင်းဆုံးဖြတ် ချက်အဆိုသည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းဖြစ်စဉ်မှ စတင်ပေါ် ပေါက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယင်းဖြစ်စဉ်၏ အကြောင်း ရင်းနှင့် မြေပြင် အခြေအနေမှန်ကို ရည် ရွယ်ချက်ရှိရှိ လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်။ စင်စစ် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ နှောင်းပိုင်း၌ ARSA (ခေါ်) Aqua Mul Mujahidin အကြမ်းဖက်အဖွဲ့၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် ကြိုတင်ကြံစည်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှ အလုံးအရင်းဖြင့်နေရပ်စွန့်ခွာမှုများ စတင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ စခန်း များမှ ရာပေါင်းများစွာသော နေရပ်စွန့်ခွာသူများသည် အကြမ်း ဖက်သမားများ၏ အစီအစဉ်ကို မလိုက်နာခြင်းနှင့် နေရပ်ပြန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထောက်ခံခြင်းတို့ကြောင့် သတ်ဖြတ်ခံနေရပြီး၊ ယင်းသို့အသက်အန္တရာယ်ခြိမ်း ခြောက်မှုများကြောင့် ၎င်းတို့နေရပ်ပြန်ရေး လုပ်ငန်း စဉ် ဖြစ်မြောက်ရေးကို ထိခိုက်စေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် တည်ဆဲဥပဒေများနှင့် မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အကြား သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးထားသော အစီ အမံများနှင့်အညီ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ နေရပ်စွန့်ခွာသူများ အဖြစ် စိစစ်အတည်ပြုပြီးသူများကို လက်ခံရန် အဆင်သင့်ရှိသည်။ စိစစ်ပြီး နေရပ်စွန့်ခွာသူများကို ပြန် လည်ပို့ဆောင်ရန် နှစ်နိုင်ငံအကြားဆက်လက် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။ မြန်မာအစိုးရ အနေ ဖြင့် ရာနှင့်ချီသော နေရပ်ပြန်လိုသည့် ဟိန္ဒူများအား ဆောလျင်စွာ နေရပ်ပြန်လာနိုင်ရေး အကူအညီပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ အကြိမ် ကြိမ်မေတ္တာရပ်ခံလျက်ရှိသည်။ ပြန်လည်ပို့ ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ မြန်မာ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံတည်းဆောင်ရွက်၍ မရဘဲ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်မှ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ပေးရန်လိုအပ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ဥပဒေအရလည်းကောင်း၊ သမိုင်းမှတ်တမ်းများ အရလည်းကောင်း မည်သည့်အခါကမျှ မရှိခဲ့သော “ရိုဟင်ဂျာ” ဆိုသည့် တီထွင်ထားသည့် အသုံးအနှုန်းကို အသိအမှတ်မပြုကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုသည် NUG နှင့် PDF ဆိုသူတို့၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကလေး သူငယ် ၂၃၀ ဉီးကျော်အပါအဝင် လက်နက်မဲ့အရပ် သား ၆,၇ဝဝ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရသည်ကို ရှုတ်ချရန်ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ယင်းဆုံးဖြတ် ချက်အဆိုတွင် အမုန်းပွားစေသောအချက်များနှင့် နိုင်ငံ အတွင်း မတူ ညီသော အသိုက်အဝန်းများအကြား စိတ်ဝမ်းကွဲပြားမှုနှင့် တင်းမာမှုများကို ပိုမို မြင့်တက် စေနိုင်သည့် အချက်များ ပါဝင်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုပါ သိမ်းကျူံးစွပ်စွဲချက်များနှင့် ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်သည့် အချက်များကြောင့်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအပေါ် ဦးတည်ချမှတ်သော ဆုံးဖြတ် ချက်အဆိုများ အပေါ် အစဉ်တစိုက် ဆန့်ကျင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရပ်တည် ချက်တို့ကြောင့်လည်းကောင်း မြန်မာနိုင်ငံက ယင်းဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုတစ်ခုလုံးအား လုံးဝပယ်ချ၍ ပါဝင်ပတ် သက်မှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။
ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုချမှတ်ရာတွင် ပါဝင်ပတ် သက်ခြင်းမရှိသော မိတ်ဆွေနိုင်ငံများကို ကျေး ဇူးတင်ရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည် ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဌာနက ယမန်နေ့က ထုတ်ပြန်ထားသည်။
#PAN
