ခံတွင်းကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်ဖြစ်သည်။ ခံတွင်း သည် အစာခြေစနစ်၏ ဂိတ်ဝဖြစ်သကဲ့သို့ ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ပါးစပ်ကို ခံတွင်းဟု ခြုံငုံ၍ ခေါ်လေ့ရှိပြီး အထက်၊ အောက်နှုတ်ခမ်းများမှစ၍ သွား၊ သွားဖုံး၊ အာခေါင်မာ၊ အာခေါင်ပျော့၊ လျှာ၊ ပါးစောင်၊ တံတွေး၊ လည်မျို စသည့်အစိတ်အပိုင်း အားလုံးကို ဆေးပညာအရ ခံတွင်း(Oral) ဟုခေါ်သည်။ ဖော်ပြပါ ခံတွင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုခုတွင် ချို့ယွင်းချက်တစ်စုံတစ်ရာဖြစ်ပေါ်လာပါက အဆိုးဆုံး အခြေအနေ၌ နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်း၊ ဆီးချိုမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးသုတေသီများက လူသားအားလုံး ခံတွင်းနှင့်ပတ်သက်သော ကျန်းမာရေး အကြောင်း များကို သဘောပေါက်နားလည်ကြစေရန်ရည်ရွယ်၍ နှစ်တစ်နှစ်၏ မတ် ၂၀ ရက်ကို ကမ္ဘာ့ခံတွင်းကျန်းမာရေးနေ့ (World Oral Health Day) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ လက်ရှိအဖြစ်များနေသော ခံတွင်း ရောဂါများမှာ သွားပိုးစားခြင်းနှင့် သွားဖုံးရောင်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ယင်းဝေဒနာများ၏ အစသည် ခံတွင်း မသန့်ရှင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးနှင့်ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများကို အကျယ်တဝင့်ရေးသားဖော်ပြလိုပါသည်။
ခံတွင်းမသန့်ရသောအကြောင်းများ
လျှာရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေရှိ အနည်အနှစ်များသည် မမြင်နိုင်သော ပိုးများပေါက်ပွားစေပြီး ယင်းပိုးများကြောင့်ပင် ခံတွင်း အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ်လာရသည်။ အာပုပ်နံ့(ခေါ်) ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေရုံသာမက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွင် မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းလာစေသည်။ ထို့ကြောင့် အာပုပ်နံ့ပျောက်စေသည့် နည်းလမ်းများကို အမြန်ဆုံး ရှာဖွေသင့်သည်။ အနံ့ဆိုးရွားစေသော အစားအစာများ စားသောက်လေ့ရှိခြင်း၊ သွားတိုက်နည်းပုံစံမမှန်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ သောက်သုံးနေရသော ပဋိဇီဝဆေးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး စသည်တို့ကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားစေသကဲ့သို့ ခံတွင်းခြောက်၍ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အူနှင့်အစာအိမ်လမ်းကြောင်းပြဿနာများ၊ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါအမျိုးမျိုး၊ လေပြွန်ဖောင်းပွသည့် ရောဂါ၊ ထိပ်ကပ်နာရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အသည်း သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း စသည့်ဝေဒနာများကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ကို ဆိုးရွားလာစေသည်။ ခံတွင်းကင်ဆာကြောင့် အာပုပ်နံ့ သိသိသာသာထွက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ယာယီမဟုတ်ဘဲ ကာလအတန်ကြာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားသူများအနေဖြင့် အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆရာဝန်ဖြင့် ကုသမှုခံယူသင့်သည်။
သဘာဝနည်းဖြင့် ခံတွင်းသန့်စေခြင်း
အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများကိုအသုံးပြု၍ မိမိ ကိုယ်တိုင် ခံတွင်းသန့်စင်အောင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ဆား သို့မဟုတ် လက်ဖက်ရွက် သို့မဟုတ် ပင်စိမ်းရွက် စသည်တို့ကိုအခြေခံ၍ဖော်စပ်ထားသော သွားတိုက်ဆေးများကို ရွေးချယ်သုံးစွဲပါ။
- နံနက်အိပ်ရာထနှင့် ညအိပ်ရာဝင်ခါနီးတိုင်း တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် ပုံမှန်သွားတိုက်သည့်အပြင် အစာစားပြီးတိုင်း သွားတိုက်သည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို ကြိုးစားမွေးမြူပါ။ အကယ်၍ အစာစားပြီးတိုင်း သွားမတိုက်နိုင်ပါက စားကြွင်းစားကျန်များ ကပ်ငြိမနေစေရန် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။ လျှာကိုအပေါ်သွားများဖြင့်ခြစ်ချပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်နံ့ သို့မဟုတ် မေရီဂိုးလ်ပန်းရနံ့ပါသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်ဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- အယ်ကိုဟောဖြင့် အခြေခံဖော်စပ်ထားသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်များကိုရှောင်ပါ။
- အချိုမပါသောပီကေဝါးပါ။ ပီကေဝါးခြင်းဖြင့် သွားကြိုသွားကြားရှိ အစာဟောင်းများကို အလိုအလျောက် ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပြီး တံတွေးများထွက်ရှိခြင်းကြောင့် ခံတွင်းမခြောက်စေဘဲ ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေနိုင်သည်။
- စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကြောင့် ခံတွင်းထဲတွင် ဆာလဖာဓာတ်ပေါင်းစုထွက်ရှိလာပြီး ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ကာ အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ် လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဓာတ်မကျအောင်ကြိုးစားနေထိုင်ပါ။
- လျှာကို ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး အနုစိတ်ကြည့် မှန်ဘီလူးဖြင့်ကြည့်ပါက မှိုပွင့်ကဲ့သို့ မျက်စိဖြင့်မမြင်နိုင်သောအမွေးများ ဖုံးအုပ် ထားသည်။ စားကြွင်းစားကျန်များသည် အရိအရွဲအဖြစ် ယင်းမှိုပွင့်အောက်တွင် ကပ်ငြိနေတတ်သဖြင့် အနံ့ဆိုးများ ထွက်လာ ကာခံတွင်းမသန့်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် သွားတိုက်သည့်အခါတိုင်း လျှာကိုတိုက်ပေးရန် မမေ့ပါနှင့်။
- အကယ်၍ အံပုံအတုစွပ်ထားရပါက ညအိပ်ချိန်တွင် ယင်းအံပုံကို ချွတ်ထုတ်ပြီးခွက်ထဲ၌ ရေစိမ်ထားပါ။ နံနက်အိပ်ရာထ အံပုံကို ပြန်လည်တပ်ဆင်ခါနီးတွင် စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။
ခံတွင်းသန့်စေရန် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် အစားအစာများ
- ရေများများသောက်ပါ။
- သွား၏ အရင်းပိုင်း(သွားဖုံးနေရာ)မှ သွားတိုက်တံကို ၄၅ ဒီဂရီစောင်းပြီး အထက်အောက် ညင်သာစွာတိုက်ပါ။ သွား၏ အပြင်မျက်နှာပြင်၊ အတွင်းမျက်နှာပြင်၊ အစာဝါးခြေသည့်မျက်နှာပြင် အနှံ့အပြားကို တိုက်ပေးပါ။
- သွားတစ်ကြိမ်တိုက်လျှင် နှစ်မိနစ်ပြည့်အောင်တိုက်ပါ။
- သွားကိုသာမက လျှာကိုလည်း သွားတိုက်တံဖြင့် ခပ်ဖွဖွပွတ်တိုက် သန့်ရှင်းပေးရန် လိုသည်။
- Fluoride ပမာဏမှန်ကန်စွာပါသော သွားတိုက်ဆေးကို အသုံးပြုပါ။ ဈေးကွက်ထဲတွင် အမှတ်တံဆိပ်မျိုးစုံ၊ အရောင်အသွေး မျိုးစုံနှင့် ရွေးချယ်စရာ သွားတိုက်ဆေးများစွာ ရှိသည်။ အဓိကအချက်မှာ မိမိရွေးချယ်သော ပစ္စည်းသည် Fluoride ပမာဏ ၁၀၀၀ -၁၅၀၀ ppm ပါဝင်သော သွားတိုက်ဆေးဖြစ်ရန်လိုသည်။
- ကောင်းမွန်သင့်လျော်သည့် သွားတိုက်တံ ကိုရွေးချယ်ပါ။ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းကာ အမျှင်လေးများပါသော သွားတိုက်တံကို အသုံးပြုပါ။ သွားမျက်နှာပြင်အကုန်လုံးကို ရောက်ရှိနိုင်မည့် သွားတိုက်တံအရွယ်အစားကို ရွေးဝယ်ပါ။
- အသုံးပြုနေသော သွားတိုက်တံကို သန့်ရှင်းစွာထားပါ။ သွားတိုက်တံကို အနည်းဆုံးသုံးလတစ်ကြိမ် အသစ်လဲပါ။
- အစာစားပြီးနောက် သွားကြားနှင့် သွားခေါင်းပေါက်ထဲတွင် အစာများမကျန်စေရန်စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ရေငုံထားပြီး အာလုတ် ကျင်းပါ။ ထိုနည်းက အစာဟောင်းများ ပုပ်သိုးဆွေးမြည့်၍ ဗက်တီးရီးယားပေါက်ပွားကာ ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ခြင်းမှ လျော့နည်း သွားစေနိုင်သည်။
- လက်ဖက်ရွက်တွင်ပါရှိသော သဘာ၀ Polyphenols ဓာတ်က ခံတွင်းထဲရှိ ဗက်တီးရီးယားပိုးများပေါက်ပွားမှုကို တိုက်ထုတ် ပေးနိုင်သောအစွမ်းပါရှိသည်။ ထို့ကြောင့်လက်ဖက်ခြောက် (ရေနွေးကြမ်း)ကို မကြာမကြာသောက်ပေးခြင်းသည် ခံတွင်း သန့်စေကြောင်း သွားဘက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်များက အကြံပြုထားသည်။
- ချိစ်အပါအဝင် တချို့သောနို့ထွက်ပစ္စည်းများက ခံတွင်းထဲရှိ ပိုးမွှားများကိုအားပေးသဖြင့် ယင်းနို့ထွက်ပစ္စည်းများကို စားသောက်ပြီးတိုင်း ရေဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- ဘီယာ၊ ဝိုင်၊ ဝီစကီ စသော အဖျော်ယမကာတို့က လျှာအရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေတို့တွင် အကြွင်းအကျန် ကြေးတက်စေပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းသို့ ထိုးဖောက်စိမ့်ဝင်ကာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများထွက်လာစေသည်။ ထိုအနံ့က အထက်သို့ ပြန်လည်၍ ဆန်တက်လာနိုင်သည်ကို သတိထားသင့်သည်။
- အဖြူရောင်သကြား၊ ပေါင်မုန့်၊ အသား၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ စသည့်ဥအမျိုးမျိုး၊ ငါးနီတူအပါအဝင် ပင်လယ်ငါးများနှင့် ပင်လယ်ရေညှိတို့ကလည်း ခံတွင်းအနံ့အသက် ထွက်ပေါ်စေ၍ သတိထားသင့်သည်။
- အစိမ်းရောင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော အော်ဂဲနစ်သစ်သီးများက ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေရုံသာမက ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှလည်း ကာကွယ်ပေးသည်။
- ထမင်းစားပြီးတိုင်း နေကြာစေ့လှော်စား၍ ရေသောက်ခြင်းက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။
- ကြံကိုအခွံနွှာ၍ အချောင်းလိုက်ကိုက်ဝါးခြင်းက အစာစားရင်း သွားကြိုသွားကြားများကို ပွတ်တိုက်ရာရောက်၍ သွားချေး မတက်တော့ဘဲ သွားသန့်စေသည်။
- လိမ္မော်သီးနှင့် သံပရာသီးတွင်ပါရှိသော ဆစ်ထရစ်အက်စစ်က လျှာနှင့် သွားဖုံးများ၌ ဗက်တီးရီးယားများ တိုးပွားလာခြင်းကို ကာကွယ်ပေးပြီး dry mouth (ခေါ်) ပါးစပ်ခြောက်ရောဂါမှလည်း ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးသည်။
- မာလကာသီးအစိမ်းထဲရှိ အက်စစ်ဓာတ်များနှင့် သတ္တုဓာတ်တို့က သွားနှင့်သွားဖုံးသွေးယိုစီးခြင်းကို ကောင်းစွာ ကုသပေး နိုင်ပြီး အံ့သြဖွယ်ကောင်းအောင် ခံတွင်းကျန်းမာစေသည့် အစွမ်းသတ္တိများပါရှိသည်။
- ထောပတ်သီးက ခံတွင်းသန့်စေသဖြင့် အမေရိကတိုက်၌ ယင်းကို Oral Lotion ဟုတင်စားခေါ်ကြသည်။
- ဒိန်ချဉ်က ပါးစပ်ထဲရှိ မကောင်းသော ဗက်တီးရီးယားပိုးများကို သေစေပြီး ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများ ပြေပျောက်စေသည်။
ခံတွင်းသန့်စေသည့် အိမ်တွင်းကုထုံးများ
- ဆားဖြင့်သွားတိုက်ခြင်းက ခံတွင်းထဲရှိ pH အက်စစ်ပမာဏမျှတစေပြီး လျှာပေါ်ရှိဗက်တီးရီးယားများကိုပါ သန့်စင်ပေးနိုင်၍ တန်ဖိုးနည်း သက်သာစေမည့် အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း ကုထုံးဖြစ်သည်။ ဆားကိုရေကျက်အေးဖြင့် ရောစပ်၍ အာလုတ်ကျင်း ပေးနိုင်သည်။
- ရေနွေးကြမ်းထဲကိုဆားထည့်ပါ။ ယင်းဆားရည်ကို ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပါက သွားကိုက်၊ သွားကျင်၊ သွားပိုးစား၊ သွားဖုံးနာ၊ သွားဖုံးရောင်၊ ရေစီးကမ်းပြိုစသည့်ဝေဒနာများကို သိသိသာသာပျောက်ကင်းစေသည်။
- စမုန်နက်ကို ဖြည်းညင်းစွာဝါးပေးလျှင် တံတွေးများဖြင့်ဓာတ်ပြု၍ ထွက်ရှိလာသော antimicrobial အစွမ်းသတ္တိများက ခံတွင်းသန့်စေသည်။
- တရုတ်နံနံပင်ထဲတွင် ကလိုရိုဖီးနှင့် သဘာဝပိုးသတ်ဆေးတို့ မြင့်မားစွာပါရှိသဖြင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေကာ အူလမ်းကြောင်း အပုပ်နံ့ အထက်သို့ဆန်တက်ခြင်းကိုလည်း ပြေပျောက်စေသည်။
- လေးညှင်းပွင့်ဝါးစားခြင်းက မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပင် ခံတွင်းသန့်စေသည်။ လေးညှင်းပွင့်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်း ခတ်သောက်ပါ သို့မဟုတ် လေးညှင်းပွင့်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်က ခံတွင်းသန့်စေသော အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း သမားတော်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် ပင်စိမ်းရွက်ဝါးစား ခြင်း၊ ယင်းအရွက်ဖြင့် လက်ဖက်ရည်ကြမ်းခတ်သောက်ခြင်း၊ အဆိုပါအရွက်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးခြင်း စသည် ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ရှလကာရည်တွင်ပါရှိသော တာတာရစ်အက်စစ်နှင့် အက်သနောလစ် အက်စစ်အစွမ်းများက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက် အပံ့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှလကာရည် လက်ဖက်ရည် တစ်ဇွန်းစာပမာဏကို ရေတစ်ဖန်ခွက်ရော၍ ထမင်းစားပြီးတိုင်း ၁၀ စက္ကန့်ကြာ ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါ အမျိုးမျိုးခံစားရသူများကို ဖာလာစေ့ဝါးစားစေသောကုထုံးဖြင့် ခေတ်အဆက်ဆက် ကုသပျောက်ကင်းလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် သွားနှင့်ခံတွင်း သန့်ရှင်းကျန်းမာရေးက ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးအတွက် အစာအာဟာရ ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက လူမှုပတ်ဝန်းကျင် ပြောဆိုဆက်သွယ်မှုအတွက်ပါ အရေးပါလှသည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ထိခိုက်မှုမဖြစ်စေရန် သွားမှန်မှန်တိုက်ခြင်း၊ သွားကို ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ခြင်း၊ သွားနှင့်ခံတွင်း ကျန်းမာစေ မည့် အစားအစာများကို ရွေးချယ်စားသောက်ခြင်း၊ ရေများများသောက်ခြင်း စသည့်နည်းစနစ်ကောင်းများကို အကျင့်ဖြစ်စေရန် မွေးမြူထားသင့်ကြောင်းနှင့် သွားနှင့်ခံတွင်း ထိခိုက်စေမည့် အပြုအမူများကို ရှောင်ရှားသင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။
ထို့ပြင် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကွမ်းစားခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ ခံတွင်းအနာများကို မကုသဘဲ ကြာရှည်စွာ ထားရှိခြင်း၊ ကျန်းမာရေးအတွက် မသင့်လျော်သော အစားအသောက်များ ရေရှည်စားသုံးခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်း စသည်တို့မှ တစ်ဆင့် virus ကူးစက်ခြင်းကြောင့် ခံတွင်းကင်ဆာ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။
ခံတွင်းကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်ဖြစ်သည်။ ခံတွင်း သည် အစာခြေစနစ်၏ ဂိတ်ဝဖြစ်သကဲ့သို့ ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ပါးစပ်ကို ခံတွင်းဟု ခြုံငုံ၍ ခေါ်လေ့ရှိပြီး အထက်၊ အောက်နှုတ်ခမ်းများမှစ၍ သွား၊ သွားဖုံး၊ အာခေါင်မာ၊ အာခေါင်ပျော့၊ လျှာ၊ ပါးစောင်၊ တံတွေး၊ လည်မျို စသည့်အစိတ်အပိုင်း အားလုံးကို ဆေးပညာအရ ခံတွင်း(Oral) ဟုခေါ်သည်။ ဖော်ပြပါ ခံတွင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုခုတွင် ချို့ယွင်းချက်တစ်စုံတစ်ရာဖြစ်ပေါ်လာပါက အဆိုးဆုံး အခြေအနေ၌ နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်း၊ ဆီးချိုမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးသုတေသီများက လူသားအားလုံး ခံတွင်းနှင့်ပတ်သက်သော ကျန်းမာရေး အကြောင်း များကို သဘောပေါက်နားလည်ကြစေရန်ရည်ရွယ်၍ နှစ်တစ်နှစ်၏ မတ် ၂၀ ရက်ကို ကမ္ဘာ့ခံတွင်းကျန်းမာရေးနေ့ (World Oral Health Day) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ လက်ရှိအဖြစ်များနေသော ခံတွင်း ရောဂါများမှာ သွားပိုးစားခြင်းနှင့် သွားဖုံးရောင်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ယင်းဝေဒနာများ၏ အစသည် ခံတွင်း မသန့်ရှင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးနှင့်ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများကို အကျယ်တဝင့်ရေးသားဖော်ပြလိုပါသည်။
ခံတွင်းမသန့်ရသောအကြောင်းများ
လျှာရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေရှိ အနည်အနှစ်များသည် မမြင်နိုင်သော ပိုးများပေါက်ပွားစေပြီး ယင်းပိုးများကြောင့်ပင် ခံတွင်း အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ်လာရသည်။ အာပုပ်နံ့(ခေါ်) ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေရုံသာမက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွင် မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းလာစေသည်။ ထို့ကြောင့် အာပုပ်နံ့ပျောက်စေသည့် နည်းလမ်းများကို အမြန်ဆုံး ရှာဖွေသင့်သည်။ အနံ့ဆိုးရွားစေသော အစားအစာများ စားသောက်လေ့ရှိခြင်း၊ သွားတိုက်နည်းပုံစံမမှန်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ သောက်သုံးနေရသော ပဋိဇီဝဆေးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး စသည်တို့ကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားစေသကဲ့သို့ ခံတွင်းခြောက်၍ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အူနှင့်အစာအိမ်လမ်းကြောင်းပြဿနာများ၊ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါအမျိုးမျိုး၊ လေပြွန်ဖောင်းပွသည့် ရောဂါ၊ ထိပ်ကပ်နာရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အသည်း သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း စသည့်ဝေဒနာများကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ကို ဆိုးရွားလာစေသည်။ ခံတွင်းကင်ဆာကြောင့် အာပုပ်နံ့ သိသိသာသာထွက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ယာယီမဟုတ်ဘဲ ကာလအတန်ကြာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားသူများအနေဖြင့် အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆရာဝန်ဖြင့် ကုသမှုခံယူသင့်သည်။
သဘာဝနည်းဖြင့် ခံတွင်းသန့်စေခြင်း
အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများကိုအသုံးပြု၍ မိမိ ကိုယ်တိုင် ခံတွင်းသန့်စင်အောင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ဆား သို့မဟုတ် လက်ဖက်ရွက် သို့မဟုတ် ပင်စိမ်းရွက် စသည်တို့ကိုအခြေခံ၍ဖော်စပ်ထားသော သွားတိုက်ဆေးများကို ရွေးချယ်သုံးစွဲပါ။
- နံနက်အိပ်ရာထနှင့် ညအိပ်ရာဝင်ခါနီးတိုင်း တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် ပုံမှန်သွားတိုက်သည့်အပြင် အစာစားပြီးတိုင်း သွားတိုက်သည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို ကြိုးစားမွေးမြူပါ။ အကယ်၍ အစာစားပြီးတိုင်း သွားမတိုက်နိုင်ပါက စားကြွင်းစားကျန်များ ကပ်ငြိမနေစေရန် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။ လျှာကိုအပေါ်သွားများဖြင့်ခြစ်ချပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်နံ့ သို့မဟုတ် မေရီဂိုးလ်ပန်းရနံ့ပါသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်ဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- အယ်ကိုဟောဖြင့် အခြေခံဖော်စပ်ထားသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်များကိုရှောင်ပါ။
- အချိုမပါသောပီကေဝါးပါ။ ပီကေဝါးခြင်းဖြင့် သွားကြိုသွားကြားရှိ အစာဟောင်းများကို အလိုအလျောက် ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပြီး တံတွေးများထွက်ရှိခြင်းကြောင့် ခံတွင်းမခြောက်စေဘဲ ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေနိုင်သည်။
- စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကြောင့် ခံတွင်းထဲတွင် ဆာလဖာဓာတ်ပေါင်းစုထွက်ရှိလာပြီး ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ကာ အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ် လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဓာတ်မကျအောင်ကြိုးစားနေထိုင်ပါ။
- လျှာကို ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး အနုစိတ်ကြည့် မှန်ဘီလူးဖြင့်ကြည့်ပါက မှိုပွင့်ကဲ့သို့ မျက်စိဖြင့်မမြင်နိုင်သောအမွေးများ ဖုံးအုပ် ထားသည်။ စားကြွင်းစားကျန်များသည် အရိအရွဲအဖြစ် ယင်းမှိုပွင့်အောက်တွင် ကပ်ငြိနေတတ်သဖြင့် အနံ့ဆိုးများ ထွက်လာ ကာခံတွင်းမသန့်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် သွားတိုက်သည့်အခါတိုင်း လျှာကိုတိုက်ပေးရန် မမေ့ပါနှင့်။
- အကယ်၍ အံပုံအတုစွပ်ထားရပါက ညအိပ်ချိန်တွင် ယင်းအံပုံကို ချွတ်ထုတ်ပြီးခွက်ထဲ၌ ရေစိမ်ထားပါ။ နံနက်အိပ်ရာထ အံပုံကို ပြန်လည်တပ်ဆင်ခါနီးတွင် စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။
ခံတွင်းသန့်စေရန် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် အစားအစာများ
- ရေများများသောက်ပါ။
- သွား၏ အရင်းပိုင်း(သွားဖုံးနေရာ)မှ သွားတိုက်တံကို ၄၅ ဒီဂရီစောင်းပြီး အထက်အောက် ညင်သာစွာတိုက်ပါ။ သွား၏ အပြင်မျက်နှာပြင်၊ အတွင်းမျက်နှာပြင်၊ အစာဝါးခြေသည့်မျက်နှာပြင် အနှံ့အပြားကို တိုက်ပေးပါ။
- သွားတစ်ကြိမ်တိုက်လျှင် နှစ်မိနစ်ပြည့်အောင်တိုက်ပါ။
- သွားကိုသာမက လျှာကိုလည်း သွားတိုက်တံဖြင့် ခပ်ဖွဖွပွတ်တိုက် သန့်ရှင်းပေးရန် လိုသည်။
- Fluoride ပမာဏမှန်ကန်စွာပါသော သွားတိုက်ဆေးကို အသုံးပြုပါ။ ဈေးကွက်ထဲတွင် အမှတ်တံဆိပ်မျိုးစုံ၊ အရောင်အသွေး မျိုးစုံနှင့် ရွေးချယ်စရာ သွားတိုက်ဆေးများစွာ ရှိသည်။ အဓိကအချက်မှာ မိမိရွေးချယ်သော ပစ္စည်းသည် Fluoride ပမာဏ ၁၀၀၀ -၁၅၀၀ ppm ပါဝင်သော သွားတိုက်ဆေးဖြစ်ရန်လိုသည်။
- ကောင်းမွန်သင့်လျော်သည့် သွားတိုက်တံ ကိုရွေးချယ်ပါ။ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းကာ အမျှင်လေးများပါသော သွားတိုက်တံကို အသုံးပြုပါ။ သွားမျက်နှာပြင်အကုန်လုံးကို ရောက်ရှိနိုင်မည့် သွားတိုက်တံအရွယ်အစားကို ရွေးဝယ်ပါ။
- အသုံးပြုနေသော သွားတိုက်တံကို သန့်ရှင်းစွာထားပါ။ သွားတိုက်တံကို အနည်းဆုံးသုံးလတစ်ကြိမ် အသစ်လဲပါ။
- အစာစားပြီးနောက် သွားကြားနှင့် သွားခေါင်းပေါက်ထဲတွင် အစာများမကျန်စေရန်စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ရေငုံထားပြီး အာလုတ် ကျင်းပါ။ ထိုနည်းက အစာဟောင်းများ ပုပ်သိုးဆွေးမြည့်၍ ဗက်တီးရီးယားပေါက်ပွားကာ ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ခြင်းမှ လျော့နည်း သွားစေနိုင်သည်။
- လက်ဖက်ရွက်တွင်ပါရှိသော သဘာ၀ Polyphenols ဓာတ်က ခံတွင်းထဲရှိ ဗက်တီးရီးယားပိုးများပေါက်ပွားမှုကို တိုက်ထုတ် ပေးနိုင်သောအစွမ်းပါရှိသည်။ ထို့ကြောင့်လက်ဖက်ခြောက် (ရေနွေးကြမ်း)ကို မကြာမကြာသောက်ပေးခြင်းသည် ခံတွင်း သန့်စေကြောင်း သွားဘက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်များက အကြံပြုထားသည်။
- ချိစ်အပါအဝင် တချို့သောနို့ထွက်ပစ္စည်းများက ခံတွင်းထဲရှိ ပိုးမွှားများကိုအားပေးသဖြင့် ယင်းနို့ထွက်ပစ္စည်းများကို စားသောက်ပြီးတိုင်း ရေဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- ဘီယာ၊ ဝိုင်၊ ဝီစကီ စသော အဖျော်ယမကာတို့က လျှာအရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေတို့တွင် အကြွင်းအကျန် ကြေးတက်စေပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းသို့ ထိုးဖောက်စိမ့်ဝင်ကာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများထွက်လာစေသည်။ ထိုအနံ့က အထက်သို့ ပြန်လည်၍ ဆန်တက်လာနိုင်သည်ကို သတိထားသင့်သည်။
- အဖြူရောင်သကြား၊ ပေါင်မုန့်၊ အသား၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ စသည့်ဥအမျိုးမျိုး၊ ငါးနီတူအပါအဝင် ပင်လယ်ငါးများနှင့် ပင်လယ်ရေညှိတို့ကလည်း ခံတွင်းအနံ့အသက် ထွက်ပေါ်စေ၍ သတိထားသင့်သည်။
- အစိမ်းရောင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော အော်ဂဲနစ်သစ်သီးများက ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေရုံသာမက ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှလည်း ကာကွယ်ပေးသည်။
- ထမင်းစားပြီးတိုင်း နေကြာစေ့လှော်စား၍ ရေသောက်ခြင်းက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။
- ကြံကိုအခွံနွှာ၍ အချောင်းလိုက်ကိုက်ဝါးခြင်းက အစာစားရင်း သွားကြိုသွားကြားများကို ပွတ်တိုက်ရာရောက်၍ သွားချေး မတက်တော့ဘဲ သွားသန့်စေသည်။
- လိမ္မော်သီးနှင့် သံပရာသီးတွင်ပါရှိသော ဆစ်ထရစ်အက်စစ်က လျှာနှင့် သွားဖုံးများ၌ ဗက်တီးရီးယားများ တိုးပွားလာခြင်းကို ကာကွယ်ပေးပြီး dry mouth (ခေါ်) ပါးစပ်ခြောက်ရောဂါမှလည်း ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးသည်။
- မာလကာသီးအစိမ်းထဲရှိ အက်စစ်ဓာတ်များနှင့် သတ္တုဓာတ်တို့က သွားနှင့်သွားဖုံးသွေးယိုစီးခြင်းကို ကောင်းစွာ ကုသပေး နိုင်ပြီး အံ့သြဖွယ်ကောင်းအောင် ခံတွင်းကျန်းမာစေသည့် အစွမ်းသတ္တိများပါရှိသည်။
- ထောပတ်သီးက ခံတွင်းသန့်စေသဖြင့် အမေရိကတိုက်၌ ယင်းကို Oral Lotion ဟုတင်စားခေါ်ကြသည်။
- ဒိန်ချဉ်က ပါးစပ်ထဲရှိ မကောင်းသော ဗက်တီးရီးယားပိုးများကို သေစေပြီး ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများ ပြေပျောက်စေသည်။
ခံတွင်းသန့်စေသည့် အိမ်တွင်းကုထုံးများ
- ဆားဖြင့်သွားတိုက်ခြင်းက ခံတွင်းထဲရှိ pH အက်စစ်ပမာဏမျှတစေပြီး လျှာပေါ်ရှိဗက်တီးရီးယားများကိုပါ သန့်စင်ပေးနိုင်၍ တန်ဖိုးနည်း သက်သာစေမည့် အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း ကုထုံးဖြစ်သည်။ ဆားကိုရေကျက်အေးဖြင့် ရောစပ်၍ အာလုတ်ကျင်း ပေးနိုင်သည်။
- ရေနွေးကြမ်းထဲကိုဆားထည့်ပါ။ ယင်းဆားရည်ကို ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပါက သွားကိုက်၊ သွားကျင်၊ သွားပိုးစား၊ သွားဖုံးနာ၊ သွားဖုံးရောင်၊ ရေစီးကမ်းပြိုစသည့်ဝေဒနာများကို သိသိသာသာပျောက်ကင်းစေသည်။
- စမုန်နက်ကို ဖြည်းညင်းစွာဝါးပေးလျှင် တံတွေးများဖြင့်ဓာတ်ပြု၍ ထွက်ရှိလာသော antimicrobial အစွမ်းသတ္တိများက ခံတွင်းသန့်စေသည်။
- တရုတ်နံနံပင်ထဲတွင် ကလိုရိုဖီးနှင့် သဘာဝပိုးသတ်ဆေးတို့ မြင့်မားစွာပါရှိသဖြင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေကာ အူလမ်းကြောင်း အပုပ်နံ့ အထက်သို့ဆန်တက်ခြင်းကိုလည်း ပြေပျောက်စေသည်။
- လေးညှင်းပွင့်ဝါးစားခြင်းက မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပင် ခံတွင်းသန့်စေသည်။ လေးညှင်းပွင့်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်း ခတ်သောက်ပါ သို့မဟုတ် လေးညှင်းပွင့်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်က ခံတွင်းသန့်စေသော အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း သမားတော်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် ပင်စိမ်းရွက်ဝါးစား ခြင်း၊ ယင်းအရွက်ဖြင့် လက်ဖက်ရည်ကြမ်းခတ်သောက်ခြင်း၊ အဆိုပါအရွက်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးခြင်း စသည် ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ရှလကာရည်တွင်ပါရှိသော တာတာရစ်အက်စစ်နှင့် အက်သနောလစ် အက်စစ်အစွမ်းများက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက် အပံ့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှလကာရည် လက်ဖက်ရည် တစ်ဇွန်းစာပမာဏကို ရေတစ်ဖန်ခွက်ရော၍ ထမင်းစားပြီးတိုင်း ၁၀ စက္ကန့်ကြာ ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါ အမျိုးမျိုးခံစားရသူများကို ဖာလာစေ့ဝါးစားစေသောကုထုံးဖြင့် ခေတ်အဆက်ဆက် ကုသပျောက်ကင်းလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် သွားနှင့်ခံတွင်း သန့်ရှင်းကျန်းမာရေးက ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးအတွက် အစာအာဟာရ ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက လူမှုပတ်ဝန်းကျင် ပြောဆိုဆက်သွယ်မှုအတွက်ပါ အရေးပါလှသည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ထိခိုက်မှုမဖြစ်စေရန် သွားမှန်မှန်တိုက်ခြင်း၊ သွားကို ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ခြင်း၊ သွားနှင့်ခံတွင်း ကျန်းမာစေ မည့် အစားအစာများကို ရွေးချယ်စားသောက်ခြင်း၊ ရေများများသောက်ခြင်း စသည့်နည်းစနစ်ကောင်းများကို အကျင့်ဖြစ်စေရန် မွေးမြူထားသင့်ကြောင်းနှင့် သွားနှင့်ခံတွင်း ထိခိုက်စေမည့် အပြုအမူများကို ရှောင်ရှားသင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။
ထို့ပြင် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကွမ်းစားခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ ခံတွင်းအနာများကို မကုသဘဲ ကြာရှည်စွာ ထားရှိခြင်း၊ ကျန်းမာရေးအတွက် မသင့်လျော်သော အစားအသောက်များ ရေရှည်စားသုံးခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်း စသည်တို့မှ တစ်ဆင့် virus ကူးစက်ခြင်းကြောင့် ခံတွင်းကင်ဆာ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။
ခံတွင်းကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်ဖြစ်သည်။ ခံတွင်း သည် အစာခြေစနစ်၏ ဂိတ်ဝဖြစ်သကဲ့သို့ ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ပါးစပ်ကို ခံတွင်းဟု ခြုံငုံ၍ ခေါ်လေ့ရှိပြီး အထက်၊ အောက်နှုတ်ခမ်းများမှစ၍ သွား၊ သွားဖုံး၊ အာခေါင်မာ၊ အာခေါင်ပျော့၊ လျှာ၊ ပါးစောင်၊ တံတွေး၊ လည်မျို စသည့်အစိတ်အပိုင်း အားလုံးကို ဆေးပညာအရ ခံတွင်း(Oral) ဟုခေါ်သည်။ ဖော်ပြပါ ခံတွင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုခုတွင် ချို့ယွင်းချက်တစ်စုံတစ်ရာဖြစ်ပေါ်လာပါက အဆိုးဆုံး အခြေအနေ၌ နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်း၊ ဆီးချိုမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးသုတေသီများက လူသားအားလုံး ခံတွင်းနှင့်ပတ်သက်သော ကျန်းမာရေး အကြောင်း များကို သဘောပေါက်နားလည်ကြစေရန်ရည်ရွယ်၍ နှစ်တစ်နှစ်၏ မတ် ၂၀ ရက်ကို ကမ္ဘာ့ခံတွင်းကျန်းမာရေးနေ့ (World Oral Health Day) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ လက်ရှိအဖြစ်များနေသော ခံတွင်း ရောဂါများမှာ သွားပိုးစားခြင်းနှင့် သွားဖုံးရောင်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ယင်းဝေဒနာများ၏ အစသည် ခံတွင်း မသန့်ရှင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးနှင့်ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများကို အကျယ်တဝင့်ရေးသားဖော်ပြလိုပါသည်။
ခံတွင်းမသန့်ရသောအကြောင်းများ
လျှာရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေရှိ အနည်အနှစ်များသည် မမြင်နိုင်သော ပိုးများပေါက်ပွားစေပြီး ယင်းပိုးများကြောင့်ပင် ခံတွင်း အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ်လာရသည်။ အာပုပ်နံ့(ခေါ်) ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေရုံသာမက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွင် မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းလာစေသည်။ ထို့ကြောင့် အာပုပ်နံ့ပျောက်စေသည့် နည်းလမ်းများကို အမြန်ဆုံး ရှာဖွေသင့်သည်။ အနံ့ဆိုးရွားစေသော အစားအစာများ စားသောက်လေ့ရှိခြင်း၊ သွားတိုက်နည်းပုံစံမမှန်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ သောက်သုံးနေရသော ပဋိဇီဝဆေးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး စသည်တို့ကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားစေသကဲ့သို့ ခံတွင်းခြောက်၍ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အူနှင့်အစာအိမ်လမ်းကြောင်းပြဿနာများ၊ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါအမျိုးမျိုး၊ လေပြွန်ဖောင်းပွသည့် ရောဂါ၊ ထိပ်ကပ်နာရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အသည်း သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း စသည့်ဝေဒနာများကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ကို ဆိုးရွားလာစေသည်။ ခံတွင်းကင်ဆာကြောင့် အာပုပ်နံ့ သိသိသာသာထွက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ယာယီမဟုတ်ဘဲ ကာလအတန်ကြာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားသူများအနေဖြင့် အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆရာဝန်ဖြင့် ကုသမှုခံယူသင့်သည်။
သဘာဝနည်းဖြင့် ခံတွင်းသန့်စေခြင်း
အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများကိုအသုံးပြု၍ မိမိ ကိုယ်တိုင် ခံတွင်းသန့်စင်အောင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ဆား သို့မဟုတ် လက်ဖက်ရွက် သို့မဟုတ် ပင်စိမ်းရွက် စသည်တို့ကိုအခြေခံ၍ဖော်စပ်ထားသော သွားတိုက်ဆေးများကို ရွေးချယ်သုံးစွဲပါ။
- နံနက်အိပ်ရာထနှင့် ညအိပ်ရာဝင်ခါနီးတိုင်း တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် ပုံမှန်သွားတိုက်သည့်အပြင် အစာစားပြီးတိုင်း သွားတိုက်သည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို ကြိုးစားမွေးမြူပါ။ အကယ်၍ အစာစားပြီးတိုင်း သွားမတိုက်နိုင်ပါက စားကြွင်းစားကျန်များ ကပ်ငြိမနေစေရန် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။ လျှာကိုအပေါ်သွားများဖြင့်ခြစ်ချပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်နံ့ သို့မဟုတ် မေရီဂိုးလ်ပန်းရနံ့ပါသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်ဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- အယ်ကိုဟောဖြင့် အခြေခံဖော်စပ်ထားသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်များကိုရှောင်ပါ။
- အချိုမပါသောပီကေဝါးပါ။ ပီကေဝါးခြင်းဖြင့် သွားကြိုသွားကြားရှိ အစာဟောင်းများကို အလိုအလျောက် ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပြီး တံတွေးများထွက်ရှိခြင်းကြောင့် ခံတွင်းမခြောက်စေဘဲ ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေနိုင်သည်။
- စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကြောင့် ခံတွင်းထဲတွင် ဆာလဖာဓာတ်ပေါင်းစုထွက်ရှိလာပြီး ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ကာ အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ် လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဓာတ်မကျအောင်ကြိုးစားနေထိုင်ပါ။
- လျှာကို ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး အနုစိတ်ကြည့် မှန်ဘီလူးဖြင့်ကြည့်ပါက မှိုပွင့်ကဲ့သို့ မျက်စိဖြင့်မမြင်နိုင်သောအမွေးများ ဖုံးအုပ် ထားသည်။ စားကြွင်းစားကျန်များသည် အရိအရွဲအဖြစ် ယင်းမှိုပွင့်အောက်တွင် ကပ်ငြိနေတတ်သဖြင့် အနံ့ဆိုးများ ထွက်လာ ကာခံတွင်းမသန့်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် သွားတိုက်သည့်အခါတိုင်း လျှာကိုတိုက်ပေးရန် မမေ့ပါနှင့်။
- အကယ်၍ အံပုံအတုစွပ်ထားရပါက ညအိပ်ချိန်တွင် ယင်းအံပုံကို ချွတ်ထုတ်ပြီးခွက်ထဲ၌ ရေစိမ်ထားပါ။ နံနက်အိပ်ရာထ အံပုံကို ပြန်လည်တပ်ဆင်ခါနီးတွင် စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။
ခံတွင်းသန့်စေရန် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် အစားအစာများ
- ရေများများသောက်ပါ။
- သွား၏ အရင်းပိုင်း(သွားဖုံးနေရာ)မှ သွားတိုက်တံကို ၄၅ ဒီဂရီစောင်းပြီး အထက်အောက် ညင်သာစွာတိုက်ပါ။ သွား၏ အပြင်မျက်နှာပြင်၊ အတွင်းမျက်နှာပြင်၊ အစာဝါးခြေသည့်မျက်နှာပြင် အနှံ့အပြားကို တိုက်ပေးပါ။
- သွားတစ်ကြိမ်တိုက်လျှင် နှစ်မိနစ်ပြည့်အောင်တိုက်ပါ။
- သွားကိုသာမက လျှာကိုလည်း သွားတိုက်တံဖြင့် ခပ်ဖွဖွပွတ်တိုက် သန့်ရှင်းပေးရန် လိုသည်။
- Fluoride ပမာဏမှန်ကန်စွာပါသော သွားတိုက်ဆေးကို အသုံးပြုပါ။ ဈေးကွက်ထဲတွင် အမှတ်တံဆိပ်မျိုးစုံ၊ အရောင်အသွေး မျိုးစုံနှင့် ရွေးချယ်စရာ သွားတိုက်ဆေးများစွာ ရှိသည်။ အဓိကအချက်မှာ မိမိရွေးချယ်သော ပစ္စည်းသည် Fluoride ပမာဏ ၁၀၀၀ -၁၅၀၀ ppm ပါဝင်သော သွားတိုက်ဆေးဖြစ်ရန်လိုသည်။
- ကောင်းမွန်သင့်လျော်သည့် သွားတိုက်တံ ကိုရွေးချယ်ပါ။ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းကာ အမျှင်လေးများပါသော သွားတိုက်တံကို အသုံးပြုပါ။ သွားမျက်နှာပြင်အကုန်လုံးကို ရောက်ရှိနိုင်မည့် သွားတိုက်တံအရွယ်အစားကို ရွေးဝယ်ပါ။
- အသုံးပြုနေသော သွားတိုက်တံကို သန့်ရှင်းစွာထားပါ။ သွားတိုက်တံကို အနည်းဆုံးသုံးလတစ်ကြိမ် အသစ်လဲပါ။
- အစာစားပြီးနောက် သွားကြားနှင့် သွားခေါင်းပေါက်ထဲတွင် အစာများမကျန်စေရန်စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ရေငုံထားပြီး အာလုတ် ကျင်းပါ။ ထိုနည်းက အစာဟောင်းများ ပုပ်သိုးဆွေးမြည့်၍ ဗက်တီးရီးယားပေါက်ပွားကာ ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ခြင်းမှ လျော့နည်း သွားစေနိုင်သည်။
- လက်ဖက်ရွက်တွင်ပါရှိသော သဘာ၀ Polyphenols ဓာတ်က ခံတွင်းထဲရှိ ဗက်တီးရီးယားပိုးများပေါက်ပွားမှုကို တိုက်ထုတ် ပေးနိုင်သောအစွမ်းပါရှိသည်။ ထို့ကြောင့်လက်ဖက်ခြောက် (ရေနွေးကြမ်း)ကို မကြာမကြာသောက်ပေးခြင်းသည် ခံတွင်း သန့်စေကြောင်း သွားဘက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်များက အကြံပြုထားသည်။
- ချိစ်အပါအဝင် တချို့သောနို့ထွက်ပစ္စည်းများက ခံတွင်းထဲရှိ ပိုးမွှားများကိုအားပေးသဖြင့် ယင်းနို့ထွက်ပစ္စည်းများကို စားသောက်ပြီးတိုင်း ရေဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- ဘီယာ၊ ဝိုင်၊ ဝီစကီ စသော အဖျော်ယမကာတို့က လျှာအရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေတို့တွင် အကြွင်းအကျန် ကြေးတက်စေပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းသို့ ထိုးဖောက်စိမ့်ဝင်ကာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများထွက်လာစေသည်။ ထိုအနံ့က အထက်သို့ ပြန်လည်၍ ဆန်တက်လာနိုင်သည်ကို သတိထားသင့်သည်။
- အဖြူရောင်သကြား၊ ပေါင်မုန့်၊ အသား၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ စသည့်ဥအမျိုးမျိုး၊ ငါးနီတူအပါအဝင် ပင်လယ်ငါးများနှင့် ပင်လယ်ရေညှိတို့ကလည်း ခံတွင်းအနံ့အသက် ထွက်ပေါ်စေ၍ သတိထားသင့်သည်။
- အစိမ်းရောင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော အော်ဂဲနစ်သစ်သီးများက ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေရုံသာမက ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှလည်း ကာကွယ်ပေးသည်။
- ထမင်းစားပြီးတိုင်း နေကြာစေ့လှော်စား၍ ရေသောက်ခြင်းက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။
- ကြံကိုအခွံနွှာ၍ အချောင်းလိုက်ကိုက်ဝါးခြင်းက အစာစားရင်း သွားကြိုသွားကြားများကို ပွတ်တိုက်ရာရောက်၍ သွားချေး မတက်တော့ဘဲ သွားသန့်စေသည်။
- လိမ္မော်သီးနှင့် သံပရာသီးတွင်ပါရှိသော ဆစ်ထရစ်အက်စစ်က လျှာနှင့် သွားဖုံးများ၌ ဗက်တီးရီးယားများ တိုးပွားလာခြင်းကို ကာကွယ်ပေးပြီး dry mouth (ခေါ်) ပါးစပ်ခြောက်ရောဂါမှလည်း ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးသည်။
- မာလကာသီးအစိမ်းထဲရှိ အက်စစ်ဓာတ်များနှင့် သတ္တုဓာတ်တို့က သွားနှင့်သွားဖုံးသွေးယိုစီးခြင်းကို ကောင်းစွာ ကုသပေး နိုင်ပြီး အံ့သြဖွယ်ကောင်းအောင် ခံတွင်းကျန်းမာစေသည့် အစွမ်းသတ္တိများပါရှိသည်။
- ထောပတ်သီးက ခံတွင်းသန့်စေသဖြင့် အမေရိကတိုက်၌ ယင်းကို Oral Lotion ဟုတင်စားခေါ်ကြသည်။
- ဒိန်ချဉ်က ပါးစပ်ထဲရှိ မကောင်းသော ဗက်တီးရီးယားပိုးများကို သေစေပြီး ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများ ပြေပျောက်စေသည်။
ခံတွင်းသန့်စေသည့် အိမ်တွင်းကုထုံးများ
- ဆားဖြင့်သွားတိုက်ခြင်းက ခံတွင်းထဲရှိ pH အက်စစ်ပမာဏမျှတစေပြီး လျှာပေါ်ရှိဗက်တီးရီးယားများကိုပါ သန့်စင်ပေးနိုင်၍ တန်ဖိုးနည်း သက်သာစေမည့် အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း ကုထုံးဖြစ်သည်။ ဆားကိုရေကျက်အေးဖြင့် ရောစပ်၍ အာလုတ်ကျင်း ပေးနိုင်သည်။
- ရေနွေးကြမ်းထဲကိုဆားထည့်ပါ။ ယင်းဆားရည်ကို ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပါက သွားကိုက်၊ သွားကျင်၊ သွားပိုးစား၊ သွားဖုံးနာ၊ သွားဖုံးရောင်၊ ရေစီးကမ်းပြိုစသည့်ဝေဒနာများကို သိသိသာသာပျောက်ကင်းစေသည်။
- စမုန်နက်ကို ဖြည်းညင်းစွာဝါးပေးလျှင် တံတွေးများဖြင့်ဓာတ်ပြု၍ ထွက်ရှိလာသော antimicrobial အစွမ်းသတ္တိများက ခံတွင်းသန့်စေသည်။
- တရုတ်နံနံပင်ထဲတွင် ကလိုရိုဖီးနှင့် သဘာဝပိုးသတ်ဆေးတို့ မြင့်မားစွာပါရှိသဖြင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေကာ အူလမ်းကြောင်း အပုပ်နံ့ အထက်သို့ဆန်တက်ခြင်းကိုလည်း ပြေပျောက်စေသည်။
- လေးညှင်းပွင့်ဝါးစားခြင်းက မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပင် ခံတွင်းသန့်စေသည်။ လေးညှင်းပွင့်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်း ခတ်သောက်ပါ သို့မဟုတ် လေးညှင်းပွင့်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်က ခံတွင်းသန့်စေသော အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း သမားတော်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် ပင်စိမ်းရွက်ဝါးစား ခြင်း၊ ယင်းအရွက်ဖြင့် လက်ဖက်ရည်ကြမ်းခတ်သောက်ခြင်း၊ အဆိုပါအရွက်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးခြင်း စသည် ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ရှလကာရည်တွင်ပါရှိသော တာတာရစ်အက်စစ်နှင့် အက်သနောလစ် အက်စစ်အစွမ်းများက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက် အပံ့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှလကာရည် လက်ဖက်ရည် တစ်ဇွန်းစာပမာဏကို ရေတစ်ဖန်ခွက်ရော၍ ထမင်းစားပြီးတိုင်း ၁၀ စက္ကန့်ကြာ ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါ အမျိုးမျိုးခံစားရသူများကို ဖာလာစေ့ဝါးစားစေသောကုထုံးဖြင့် ခေတ်အဆက်ဆက် ကုသပျောက်ကင်းလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် သွားနှင့်ခံတွင်း သန့်ရှင်းကျန်းမာရေးက ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးအတွက် အစာအာဟာရ ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက လူမှုပတ်ဝန်းကျင် ပြောဆိုဆက်သွယ်မှုအတွက်ပါ အရေးပါလှသည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ထိခိုက်မှုမဖြစ်စေရန် သွားမှန်မှန်တိုက်ခြင်း၊ သွားကို ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ခြင်း၊ သွားနှင့်ခံတွင်း ကျန်းမာစေ မည့် အစားအစာများကို ရွေးချယ်စားသောက်ခြင်း၊ ရေများများသောက်ခြင်း စသည့်နည်းစနစ်ကောင်းများကို အကျင့်ဖြစ်စေရန် မွေးမြူထားသင့်ကြောင်းနှင့် သွားနှင့်ခံတွင်း ထိခိုက်စေမည့် အပြုအမူများကို ရှောင်ရှားသင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။
ထို့ပြင် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကွမ်းစားခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ ခံတွင်းအနာများကို မကုသဘဲ ကြာရှည်စွာ ထားရှိခြင်း၊ ကျန်းမာရေးအတွက် မသင့်လျော်သော အစားအသောက်များ ရေရှည်စားသုံးခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်း စသည်တို့မှ တစ်ဆင့် virus ကူးစက်ခြင်းကြောင့် ခံတွင်းကင်ဆာ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။
ခံတွင်းကျန်းမာမှ လူကျန်းမာမည်ဖြစ်သည်။ ခံတွင်း သည် အစာခြေစနစ်၏ ဂိတ်ဝဖြစ်သကဲ့သို့ ခန္ဓာကိုယ် ကျန်းမာရေးအတွက် အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်း တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။ ပါးစပ်ကို ခံတွင်းဟု ခြုံငုံ၍ ခေါ်လေ့ရှိပြီး အထက်၊ အောက်နှုတ်ခမ်းများမှစ၍ သွား၊ သွားဖုံး၊ အာခေါင်မာ၊ အာခေါင်ပျော့၊ လျှာ၊ ပါးစောင်၊ တံတွေး၊ လည်မျို စသည့်အစိတ်အပိုင်း အားလုံးကို ဆေးပညာအရ ခံတွင်း(Oral) ဟုခေါ်သည်။ ဖော်ပြပါ ခံတွင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုခုတွင် ချို့ယွင်းချက်တစ်စုံတစ်ရာဖြစ်ပေါ်လာပါက အဆိုးဆုံး အခြေအနေ၌ နှလုံးရောဂါ၊ လေဖြတ်ခြင်း၊ ဆီးချိုမထိန်းနိုင်ခြင်း၊ လမစေ့ဘဲကလေးမွေးခြင်း စသည့်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးသုတေသီများက လူသားအားလုံး ခံတွင်းနှင့်ပတ်သက်သော ကျန်းမာရေး အကြောင်း များကို သဘောပေါက်နားလည်ကြစေရန်ရည်ရွယ်၍ နှစ်တစ်နှစ်၏ မတ် ၂၀ ရက်ကို ကမ္ဘာ့ခံတွင်းကျန်းမာရေးနေ့ (World Oral Health Day) အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၌ လက်ရှိအဖြစ်များနေသော ခံတွင်း ရောဂါများမှာ သွားပိုးစားခြင်းနှင့် သွားဖုံးရောင်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ယင်းဝေဒနာများ၏ အစသည် ခံတွင်း မသန့်ရှင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးနှင့်ပတ်သက်သော အကြောင်းအရာများကို အကျယ်တဝင့်ရေးသားဖော်ပြလိုပါသည်။
ခံတွင်းမသန့်ရသောအကြောင်းများ
လျှာရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေရှိ အနည်အနှစ်များသည် မမြင်နိုင်သော ပိုးများပေါက်ပွားစေပြီး ယင်းပိုးများကြောင့်ပင် ခံတွင်း အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ်လာရသည်။ အာပုပ်နံ့(ခေါ်) ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများကြောင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေရုံသာမက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတွင် မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှုနည်းလာစေသည်။ ထို့ကြောင့် အာပုပ်နံ့ပျောက်စေသည့် နည်းလမ်းများကို အမြန်ဆုံး ရှာဖွေသင့်သည်။ အနံ့ဆိုးရွားစေသော အစားအစာများ စားသောက်လေ့ရှိခြင်း၊ သွားတိုက်နည်းပုံစံမမှန်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ သောက်သုံးနေရသော ပဋိဇီဝဆေးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး စသည်တို့ကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားစေသကဲ့သို့ ခံတွင်းခြောက်၍ ဇင့်ဓာတ်ချို့တဲ့ခြင်း၊ ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အူနှင့်အစာအိမ်လမ်းကြောင်းပြဿနာများ၊ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါအမျိုးမျိုး၊ လေပြွန်ဖောင်းပွသည့် ရောဂါ၊ ထိပ်ကပ်နာရောဂါ၊ ဆီးချိုရောဂါ၊ အသည်း သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း စသည့်ဝေဒနာများကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ကို ဆိုးရွားလာစေသည်။ ခံတွင်းကင်ဆာကြောင့် အာပုပ်နံ့ သိသိသာသာထွက်စေသည်။ ထို့ကြောင့် ယာယီမဟုတ်ဘဲ ကာလအတန်ကြာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားသူများအနေဖြင့် အချိန်မဆိုင်းဘဲ ဆရာဝန်ဖြင့် ကုသမှုခံယူသင့်သည်။
သဘာဝနည်းဖြင့် ခံတွင်းသန့်စေခြင်း
အောက်ဖော်ပြပါနည်းလမ်းများကိုအသုံးပြု၍ မိမိ ကိုယ်တိုင် ခံတွင်းသန့်စင်အောင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ဆား သို့မဟုတ် လက်ဖက်ရွက် သို့မဟုတ် ပင်စိမ်းရွက် စသည်တို့ကိုအခြေခံ၍ဖော်စပ်ထားသော သွားတိုက်ဆေးများကို ရွေးချယ်သုံးစွဲပါ။
- နံနက်အိပ်ရာထနှင့် ညအိပ်ရာဝင်ခါနီးတိုင်း တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် ပုံမှန်သွားတိုက်သည့်အပြင် အစာစားပြီးတိုင်း သွားတိုက်သည့် အလေ့အကျင့်ကောင်းများကို ကြိုးစားမွေးမြူပါ။ အကယ်၍ အစာစားပြီးတိုင်း သွားမတိုက်နိုင်ပါက စားကြွင်းစားကျန်များ ကပ်ငြိမနေစေရန် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။ လျှာကိုအပေါ်သွားများဖြင့်ခြစ်ချပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်နံ့ သို့မဟုတ် မေရီဂိုးလ်ပန်းရနံ့ပါသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်ဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- အယ်ကိုဟောဖြင့် အခြေခံဖော်စပ်ထားသော ခံတွင်းသန့်ဆေးရည်များကိုရှောင်ပါ။
- အချိုမပါသောပီကေဝါးပါ။ ပီကေဝါးခြင်းဖြင့် သွားကြိုသွားကြားရှိ အစာဟောင်းများကို အလိုအလျောက် ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပြီး တံတွေးများထွက်ရှိခြင်းကြောင့် ခံတွင်းမခြောက်စေဘဲ ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေနိုင်သည်။
- စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းကြောင့် ခံတွင်းထဲတွင် ဆာလဖာဓာတ်ပေါင်းစုထွက်ရှိလာပြီး ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ကာ အနံ့ဆိုးများ ထွက်ပေါ် လာနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စိတ်ဓာတ်မကျအောင်ကြိုးစားနေထိုင်ပါ။
- လျှာကို ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး အနုစိတ်ကြည့် မှန်ဘီလူးဖြင့်ကြည့်ပါက မှိုပွင့်ကဲ့သို့ မျက်စိဖြင့်မမြင်နိုင်သောအမွေးများ ဖုံးအုပ် ထားသည်။ စားကြွင်းစားကျန်များသည် အရိအရွဲအဖြစ် ယင်းမှိုပွင့်အောက်တွင် ကပ်ငြိနေတတ်သဖြင့် အနံ့ဆိုးများ ထွက်လာ ကာခံတွင်းမသန့်ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် သွားတိုက်သည့်အခါတိုင်း လျှာကိုတိုက်ပေးရန် မမေ့ပါနှင့်။
- အကယ်၍ အံပုံအတုစွပ်ထားရပါက ညအိပ်ချိန်တွင် ယင်းအံပုံကို ချွတ်ထုတ်ပြီးခွက်ထဲ၌ ရေစိမ်ထားပါ။ နံနက်အိပ်ရာထ အံပုံကို ပြန်လည်တပ်ဆင်ခါနီးတွင် စင်ကြယ်စွာဆေးကြောပါ။
ခံတွင်းသန့်စေရန် ဆောင်ရန်၊ ရှောင်ရန် အစားအစာများ
- ရေများများသောက်ပါ။
- သွား၏ အရင်းပိုင်း(သွားဖုံးနေရာ)မှ သွားတိုက်တံကို ၄၅ ဒီဂရီစောင်းပြီး အထက်အောက် ညင်သာစွာတိုက်ပါ။ သွား၏ အပြင်မျက်နှာပြင်၊ အတွင်းမျက်နှာပြင်၊ အစာဝါးခြေသည့်မျက်နှာပြင် အနှံ့အပြားကို တိုက်ပေးပါ။
- သွားတစ်ကြိမ်တိုက်လျှင် နှစ်မိနစ်ပြည့်အောင်တိုက်ပါ။
- သွားကိုသာမက လျှာကိုလည်း သွားတိုက်တံဖြင့် ခပ်ဖွဖွပွတ်တိုက် သန့်ရှင်းပေးရန် လိုသည်။
- Fluoride ပမာဏမှန်ကန်စွာပါသော သွားတိုက်ဆေးကို အသုံးပြုပါ။ ဈေးကွက်ထဲတွင် အမှတ်တံဆိပ်မျိုးစုံ၊ အရောင်အသွေး မျိုးစုံနှင့် ရွေးချယ်စရာ သွားတိုက်ဆေးများစွာ ရှိသည်။ အဓိကအချက်မှာ မိမိရွေးချယ်သော ပစ္စည်းသည် Fluoride ပမာဏ ၁၀၀၀ -၁၅၀၀ ppm ပါဝင်သော သွားတိုက်ဆေးဖြစ်ရန်လိုသည်။
- ကောင်းမွန်သင့်လျော်သည့် သွားတိုက်တံ ကိုရွေးချယ်ပါ။ နူးညံ့ပျော့ပျောင်းကာ အမျှင်လေးများပါသော သွားတိုက်တံကို အသုံးပြုပါ။ သွားမျက်နှာပြင်အကုန်လုံးကို ရောက်ရှိနိုင်မည့် သွားတိုက်တံအရွယ်အစားကို ရွေးဝယ်ပါ။
- အသုံးပြုနေသော သွားတိုက်တံကို သန့်ရှင်းစွာထားပါ။ သွားတိုက်တံကို အနည်းဆုံးသုံးလတစ်ကြိမ် အသစ်လဲပါ။
- အစာစားပြီးနောက် သွားကြားနှင့် သွားခေါင်းပေါက်ထဲတွင် အစာများမကျန်စေရန်စက္ကန့် ၂၀ ကြာ ရေငုံထားပြီး အာလုတ် ကျင်းပါ။ ထိုနည်းက အစာဟောင်းများ ပုပ်သိုးဆွေးမြည့်၍ ဗက်တီးရီးယားပေါက်ပွားကာ ခံတွင်းရောဂါဖြစ်ခြင်းမှ လျော့နည်း သွားစေနိုင်သည်။
- လက်ဖက်ရွက်တွင်ပါရှိသော သဘာ၀ Polyphenols ဓာတ်က ခံတွင်းထဲရှိ ဗက်တီးရီးယားပိုးများပေါက်ပွားမှုကို တိုက်ထုတ် ပေးနိုင်သောအစွမ်းပါရှိသည်။ ထို့ကြောင့်လက်ဖက်ခြောက် (ရေနွေးကြမ်း)ကို မကြာမကြာသောက်ပေးခြင်းသည် ခံတွင်း သန့်စေကြောင်း သွားဘက်ဆိုင်ရာဆရာဝန်များက အကြံပြုထားသည်။
- ချိစ်အပါအဝင် တချို့သောနို့ထွက်ပစ္စည်းများက ခံတွင်းထဲရှိ ပိုးမွှားများကိုအားပေးသဖြင့် ယင်းနို့ထွက်ပစ္စည်းများကို စားသောက်ပြီးတိုင်း ရေဖြင့် အာလုတ်(ပလုတ်)ကျင်းပါ။
- ဘီယာ၊ ဝိုင်၊ ဝီစကီ စသော အဖျော်ယမကာတို့က လျှာအရင်းပိုင်းနှင့် သွားအောက်ခြေတို့တွင် အကြွင်းအကျန် ကြေးတက်စေပြီး အစာခြေလမ်းကြောင်းသို့ ထိုးဖောက်စိမ့်ဝင်ကာ ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများထွက်လာစေသည်။ ထိုအနံ့က အထက်သို့ ပြန်လည်၍ ဆန်တက်လာနိုင်သည်ကို သတိထားသင့်သည်။
- အဖြူရောင်သကြား၊ ပေါင်မုန့်၊ အသား၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ စသည့်ဥအမျိုးမျိုး၊ ငါးနီတူအပါအဝင် ပင်လယ်ငါးများနှင့် ပင်လယ်ရေညှိတို့ကလည်း ခံတွင်းအနံ့အသက် ထွက်ပေါ်စေ၍ သတိထားသင့်သည်။
- အစိမ်းရောင် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် သန့်ရှင်းလတ်ဆတ်သော အော်ဂဲနစ်သစ်သီးများက ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေရုံသာမက ဝမ်းချုပ်ခြင်းမှလည်း ကာကွယ်ပေးသည်။
- ထမင်းစားပြီးတိုင်း နေကြာစေ့လှော်စား၍ ရေသောက်ခြင်းက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။
- ကြံကိုအခွံနွှာ၍ အချောင်းလိုက်ကိုက်ဝါးခြင်းက အစာစားရင်း သွားကြိုသွားကြားများကို ပွတ်တိုက်ရာရောက်၍ သွားချေး မတက်တော့ဘဲ သွားသန့်စေသည်။
- လိမ္မော်သီးနှင့် သံပရာသီးတွင်ပါရှိသော ဆစ်ထရစ်အက်စစ်က လျှာနှင့် သွားဖုံးများ၌ ဗက်တီးရီးယားများ တိုးပွားလာခြင်းကို ကာကွယ်ပေးပြီး dry mouth (ခေါ်) ပါးစပ်ခြောက်ရောဂါမှလည်း ကြိုတင်ကာကွယ်ပေးသည်။
- မာလကာသီးအစိမ်းထဲရှိ အက်စစ်ဓာတ်များနှင့် သတ္တုဓာတ်တို့က သွားနှင့်သွားဖုံးသွေးယိုစီးခြင်းကို ကောင်းစွာ ကုသပေး နိုင်ပြီး အံ့သြဖွယ်ကောင်းအောင် ခံတွင်းကျန်းမာစေသည့် အစွမ်းသတ္တိများပါရှိသည်။
- ထောပတ်သီးက ခံတွင်းသန့်စေသဖြင့် အမေရိကတိုက်၌ ယင်းကို Oral Lotion ဟုတင်စားခေါ်ကြသည်။
- ဒိန်ချဉ်က ပါးစပ်ထဲရှိ မကောင်းသော ဗက်တီးရီးယားပိုးများကို သေစေပြီး ခံတွင်းအနံ့ဆိုးများ ပြေပျောက်စေသည်။
ခံတွင်းသန့်စေသည့် အိမ်တွင်းကုထုံးများ
- ဆားဖြင့်သွားတိုက်ခြင်းက ခံတွင်းထဲရှိ pH အက်စစ်ပမာဏမျှတစေပြီး လျှာပေါ်ရှိဗက်တီးရီးယားများကိုပါ သန့်စင်ပေးနိုင်၍ တန်ဖိုးနည်း သက်သာစေမည့် အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း ကုထုံးဖြစ်သည်။ ဆားကိုရေကျက်အေးဖြင့် ရောစပ်၍ အာလုတ်ကျင်း ပေးနိုင်သည်။
- ရေနွေးကြမ်းထဲကိုဆားထည့်ပါ။ ယင်းဆားရည်ကို ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပါက သွားကိုက်၊ သွားကျင်၊ သွားပိုးစား၊ သွားဖုံးနာ၊ သွားဖုံးရောင်၊ ရေစီးကမ်းပြိုစသည့်ဝေဒနာများကို သိသိသာသာပျောက်ကင်းစေသည်။
- စမုန်နက်ကို ဖြည်းညင်းစွာဝါးပေးလျှင် တံတွေးများဖြင့်ဓာတ်ပြု၍ ထွက်ရှိလာသော antimicrobial အစွမ်းသတ္တိများက ခံတွင်းသန့်စေသည်။
- တရုတ်နံနံပင်ထဲတွင် ကလိုရိုဖီးနှင့် သဘာဝပိုးသတ်ဆေးတို့ မြင့်မားစွာပါရှိသဖြင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းစေကာ အူလမ်းကြောင်း အပုပ်နံ့ အထက်သို့ဆန်တက်ခြင်းကိုလည်း ပြေပျောက်စေသည်။
- လေးညှင်းပွင့်ဝါးစားခြင်းက မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာပင် ခံတွင်းသန့်စေသည်။ လေးညှင်းပွင့်ကို လက်ဖက်ရည်ကြမ်း ခတ်သောက်ပါ သို့မဟုတ် လေးညှင်းပွင့်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- ပင်စိမ်းရွက်က ခံတွင်းသန့်စေသော အကောင်းဆုံးအိမ်တွင်း သမားတော်ဟု ဆိုကြသည်။ ထို့ကြောင့် ပင်စိမ်းရွက်ဝါးစား ခြင်း၊ ယင်းအရွက်ဖြင့် လက်ဖက်ရည်ကြမ်းခတ်သောက်ခြင်း၊ အဆိုပါအရွက်ပြုတ်ရည်ဖြင့် အာလုတ်ကျင်းပေးခြင်း စသည် ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
- ရှလကာရည်တွင်ပါရှိသော တာတာရစ်အက်စစ်နှင့် အက်သနောလစ် အက်စစ်အစွမ်းများက ခံတွင်းသန့်စေရန် အထောက် အပံ့ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှလကာရည် လက်ဖက်ရည် တစ်ဇွန်းစာပမာဏကို ရေတစ်ဖန်ခွက်ရော၍ ထမင်းစားပြီးတိုင်း ၁၀ စက္ကန့်ကြာ ငုံထားပြီး အာလုတ်ကျင်းပေးပါ။
- အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ သွားနှင့်ခံတွင်းရောဂါ အမျိုးမျိုးခံစားရသူများကို ဖာလာစေ့ဝါးစားစေသောကုထုံးဖြင့် ခေတ်အဆက်ဆက် ကုသပျောက်ကင်းလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။
အချုပ်အားဖြင့်ဆိုသော် သွားနှင့်ခံတွင်း သန့်ရှင်းကျန်းမာရေးက ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးအတွက် အစာအာဟာရ ဖြည့်တင်းရေးနှင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ကျန်းမာရေးအတွက်သာမက လူမှုပတ်ဝန်းကျင် ပြောဆိုဆက်သွယ်မှုအတွက်ပါ အရေးပါလှသည်။ ထို့ကြောင့် ခံတွင်း ကျန်းမာရေးအတွက် ထိခိုက်မှုမဖြစ်စေရန် သွားမှန်မှန်တိုက်ခြင်း၊ သွားကို ပုံမှန်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ခြင်း၊ သွားနှင့်ခံတွင်း ကျန်းမာစေ မည့် အစားအစာများကို ရွေးချယ်စားသောက်ခြင်း၊ ရေများများသောက်ခြင်း စသည့်နည်းစနစ်ကောင်းများကို အကျင့်ဖြစ်စေရန် မွေးမြူထားသင့်ကြောင်းနှင့် သွားနှင့်ခံတွင်း ထိခိုက်စေမည့် အပြုအမူများကို ရှောင်ရှားသင့်ကြောင်း အကြံပြုလိုက်ရပါသည်။
ထို့ပြင် ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း၊ ကွမ်းစားခြင်း၊ အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်း၊ ခံတွင်းအနာများကို မကုသဘဲ ကြာရှည်စွာ ထားရှိခြင်း၊ ကျန်းမာရေးအတွက် မသင့်လျော်သော အစားအသောက်များ ရေရှည်စားသုံးခြင်း၊ ကိုယ်ခံအားနည်းခြင်း စသည်တို့မှ တစ်ဆင့် virus ကူးစက်ခြင်းကြောင့် ခံတွင်းကင်ဆာ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း ရေးသားလိုက်ရပါသည်။
